Пробация қызметі және қоғам

Бүгін Шетпедегі жастар орталығының мәжіліс залында осындай тақырыпта дөңгелек үстел өтті. Жиынға  жастар орталығының мамандары мен бірге шартты жазамен жүрген жазасын өтеуші жастар, аудандық ішкі істер бөлімінің пробация бөлімшесінің басшысы Әлжан Қарабасов қатынасты.

Жиынды жастар орталығының басшысы А.Қонарбаев ашып жүргізіп отырды. А.Қонарбаев: «Еліміздегі қылмыстық-атқару жүйесіне пробация қызметінің енгізілгеніне көп бола қойған жоқ. Аталмыш жаңалықтың Қазақстанда заңды түрде бекігеніне де бір жыл ғана. Дегенмен әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын бұл қызмет шетелдерде бірнеше бағыттан тұратын үлкен жүйеге айналған.Жалпылай айтсақ, бұл қызметтің мақсаты – шартты түрде бас бостанды­ғынан айырылған азаматтарға әлеу­меттік-құқықтық қызмет көрсету. Еліміздегі қылмыстық саясат тұжы­­рымда­ма­сының негізгі бағыттары­­ның бірі – істі болған жандарды бас бос­тандығынан айырмай жазаға тарту болса, пробация осы бағытқа дәл келеді. Жалпы, пробация сөзі, қазақшаға аударғанда «сынау, байқау» дегенді білдіреді екен. Яғни сынаудың негізі – адамның қылмыс жасағанына қара­мастан, оның түрмеге отырмауына мүмкіндік беру. Ол үшін қылмысқа барған адам сот міндеттеген шарттардың бәрін орындауы керек. Осылайша, байқаусызда сүрінген жандар болса, оларды түрмеге тықпай, қоғамға бейім­делуіне мүмкіндік беру. Ал пробация қызметі ондай жандарды бақылап қана қоймай, әлеуметтік мәселелері болса, шешуге ықпал жасайды.Осы ретте бүгін біздер әлеуметтің осындай топьтарымен жұмысты қолға алғалы отырмыз.» деді.

Бұдан соң Ә.Қарабасов сөз алып: «Қазақстанда пробация жеке инс­титут ретінде толық қалыптаса қойған жоқ. Дегенмен оның кейбір элементте­­рі қылмыстық атқару жүйесінде байқа­­лып қалады. Мәселен, шартты түрде бас бос­тандығынан айыру, жүкті әйелдер­дің жаза мерзімін азайту, кішкентай ба­ласы бар әйелдерді уақытынан ерте босату секілді. Алғашында Қазақстанда шарт­­ты түрде сотталғандарға қатысты шарт­ты үкімдік пробация қалыптастыру көз­делген. Өйткені шартты түрде соттал­ғандар сынақ мерзімінде жүреді. Ал сынақ мерзімін беру – пробацияның негізгі белгісі,» – деді.

Жиында сондай ақ аудан прокурорының көмекшісі Гүлжамила Сартаева сөз алып: «Аталмыш қызметке деген қажетті­ліктің туындау себебі, қылмыстық-ат­қару инспекциясына қарайтындардың 85 пайызы – шартты түрде бас бостан­дығынан айырылғандар. Олар айына 2 рет пробация қызметіне келіп, тіркеліп тұруға міндетті. Сондай-ақ қала аума­ғынан шықса немесе тұрғылықты мекенжайын ауыстырса, пробация­лық қызмет өкілдеріне міндетті түрде ха­барлауы қажет. Г.,Сартаеваның  айтуынша, пробация қыз­меткерлерінің әрекеті заңға қайшы болса, онда ҚР заңдарына сүйене отырып, шағым түсіре алады.

Жиын соңында Ә.Қарабасов пен А.Қонарбаев  аудандағы пробация қызметін  әріқарай жанданадыру үшін ортақ жұмыс жасау ниетте әріптестік  меморандумына қол қойды. Бұдан әрі орталық мамандары мен пробация қызметкерлері шарт­ты түрде бас бостандығынан айырылған­дардың сот міндеттемелерінің орында­луын қатаң қадағалаумен қатар, оларға әлеу­­меттік-құқықтық, психологиялық және салауаттылықты насихаттайтын, спортқа баулитын   қызмет көрсетілетін болды..

«Бүгінгі жиында маған болашақата  білім алып, кәсіп меңгеріп, жұмысқа орналасуыма ықпал жасап, ауырып қалсам, дәрігер­лік көмек көрсетуді қамтамасыз ету,қоғамдық мәдіени спорттық шараларға белсене араласуыма жол ашылатын болды. Жиында белгілі болғандай әлеуметтік-құ­қықтық кө­мек әрқайсымыздың қажетті­лігімізге байланыс­ты көрсетіледі деп шешілді. Про­ба­циялық қызмет­ке жергілікті атқару­шы органдар, үкімет­тік емес ұйымдар, жастар ұйымдары  жәрдемдесетіндігін естіп  қуанып отырмын» дейді Шетпелік  шартты жазасын өтеуші Абабукиров Даурен.

Лаззат Алхамқызы.

Жастар ортлағының маманы

Маңғыстау ауданы.